Door samen te beslissen zijn mensen tevredener over de zorg die zij krijgen en trouwer aan de afspraken die zij met hun arts maken. Het kan het verschil maken tussen goede, passende zorg, en zorg waar mensen niet bewust voor gekozen hebben, of zelfs niet helemaal achter staan. Maar dit gaat niet vanzelf; het start allemaal met het stellen van de juiste vragen, beter te luisteren en gesprekken goed voor te bereiden. In hoeverre patiënten dat op dit moment doen, heeft onderzoeksbureau Kantar Public recent uitgezocht.
In dit onderzoek, dat onderdeel was van de landelijke campagne “Samen Beslissen in de zorg”, is onder meer gekeken naar welke voorbereidingen patiënten doen voor ze een arts en/of verpleegkundige bezoeken. Een goede voorbereiding zorgt ervoor dat de stem van de patiënt gehoord wordt en daardoor de zorg beter kan aansluiten bij wat de patiënt vraagt en nodig heeft.
Veel patiënten bereiden zich voor op een afspraak met een arts. Zo denken bijna 9 op de 10 na over wat belangrijk is om aan de zorgverlener te vertellen en 7 op de 10 bespreken het met de omgeving. Ook zoekt meer dan de helft van de patiënten vooraf informatie op.
Patiënten bereiden een afspraak in het ziekenhuis met een specialist of verpleegkundige vaker voor dan een afspraak in de huisartsenpraktijk of met een wijkverpleegkundige. Het minst vaak wordt een afspraak met een paramedicus voorbereid, zoals een fysiotherapeut of diëtist. Voorafgaand aan het gesprek met een zorgverlener zoekt ruim de helft van de patiënten informatie op. Dit wordt vaker gedaan voor een afspraak met een specialist, verpleegkundige of in de huisartsenpraktijk dan voor een afspraak met een wijkverpleegkundige of paramedicus. Het maakt ook uit of de afspraak gaat om iets waar patiënten veel of weinig last van hebben. Ruim de helft van de patiënten die ergens veel last van heeft, zoekt informatie op. Bij patiënten waar de klachten relatief weinig impact hebben, zoekt ruim 1 op de 3 informatie op.
Belangrijk om te bespreken
Bijna 9 op de 10 patiënten denken van tevoren na over wat voor hen belangrijk is om te vertellen aan de arts of verpleegkundige. Ruim 4 op de 10 zeggen dit zelfs uitgebreid te doen. Tijdens de afspraak met de zorgverlener zijn 3 op de 4 patiënten uit zichzelf begonnen over wat voor hen belangrijk is. Ruim 9 op de 10 patiënten hebben na afloop van het gesprek een goed gevoel over wat ze zelf hebben verteld of gevraagd. De overige 10% blijft achteraf nog met vragen te zitten
Betrekken van omgeving
Voor ze een zorgprofessional bezoeken, bespreken 7 op de 10 patiënten het onderwerp of aanleiding van hun bezoek met iemand in de omgeving. En dat gebeurt vaker als patiënten meer last hebben. Ook maakt het uit met welke zorgverlener de afspraak is. Afspraken in het ziekenhuis worden het meest vooraf besproken, gevolgd door afspraken in de huisartsenpraktijk. Afspraken met een wijkverpleegkundige of met een paramedicus worden het minst met de omgeving besproken. Bijna 1 op de 5 patiënten neemt iemand mee naar de afspraak met de zorgverlener, zoals een vriend, partner of iemand uit de familie. Het vaakst nemen patiënten iemand mee naar de wijkverpleegkundige en naar het ziekenhuis.
Samen beslissen
Bijna de helft van de artsen, specialisten of verpleegkundigen zegt de meeste beslissingen samen met de patiënt te nemen. Bijna een kwart van alle zorgverleners vraagt aan hun patiënt wat belangrijk is voor ze en de helft toetst of de patiënt ook daadwerkelijk de gegeven informatie begrijpt.
Andersom, een meerderheid van de patiënten krijgt van de zorgverlener het gevoel mee te mogen beslissen, wat dus iets afwijkt van het antwoord van de zorgverleners
Bij een wijkverpleegkundige hebben patiënten dit gevoel het vaakst, gevolgd door een paramedicus. Het minst vaak hebben patiënten dit gevoel bij een specialist of verpleegkundige in het ziekenhuis. Bijna 4 op de 10 patiënten zeggen tijdens de laatste afspraak ook samen met de zorgverlener een beslissing over de zorg genomen te hebben. Bij ruim 3 op de 10 nam de patiënt naar eigen zeggen de beslissing, waarbij de mening van de zorgverleners eventueel is meegenomen. Bij ruim 2 op de 10 nam de zorgverlener volgens de patiënt de beslissing, waarbij de mening van de patiënt eventueel is meegenomen. Slechts 6% van de patiënten krijgt niet of nauwelijks het gevoel mee te mogen beslissen.
Het onderzoek
In september 2021 hebben overkoepelende organisaties van zorgverleners en patiënten samen met de overheid de landelijke campagne “Samen Beslissen in de zorg” gelanceerd. Het onderzoek is uitgevoerd onder 1.131 zorggebruikers en 437 zorgverleners. Alle deelnemers hebben een online vragenlijst ingevuld voordat de campagne gelanceerd was en in mei 2022, toen de campagne 8 maanden liep. Bij zorggebruikers ging het om patiënten en cliënten die in de afgelopen 3 maanden contact hebben gehad met een zorgverlener waarbij een beslissing werd genomen. Bij zorgverleners ging het om huisartsen, praktijkondersteuners huisarts (POH’s), huisartsassistenten, specialisten, verpleegkundigen/verpleegkundig specialisten en paramedici (fysiotherapeuten, diëtisten, optometristen, huidtherapeuten, oefentherapeuten, ergotherapeuten en logopedisten). In dit artikel zijn enkele highlights weergegeven van de resultaten van de zorggebruikers uit laatste meting uit mei 2022. Het hele onderzoeksrapport is hier online te raadplegen.